Spiritualiteit is geen toverformule

Stap uit de spirituele bypass

Spirituele bypass is een "neiging om spirituele ideeën en praktijken te gebruiken om onopgeloste emotionele problemen, psychologische wonden en onvoltooide ontwikkelingstaken te omzeilen of te vermijden".

“Werkelijke spirituele ontwikkeling leidt er juist toe dat je meer in contact staat met de wereld om je heen en dus ook meer geraakt wordt.”

Pas op voor de spirituele bypass

Hoogleraar sociale psychologie Roos Vonk over een valkuil: spirituele technieken gebruiken om mentale pijn te vermijden. “Dat is jouw gevoel, dat laat ik bij jou. Sinds mijn spirituele retraite kan ik dat. Zo heerlijk om bevrijd te zijn van al die gevoelens.”

Ggrrrrr… Dat is mijn gevoel als iemand zo tegen mij praat. Die minzame superioriteit! Ach, mijn boosheid komt vast doordat ik die wijsheid nog niet heb bereikt. Of heeft diegene stiekem, zonder het zelf te beseffen, de spirituele bypass gevolgd? Dat betekent, zoals het woord al aangeeft, dat je moeilijke paden omzeilt. Mensen die dat doen, stellen zich voor dat ze hun ego hebben overstegen, leven zich in de gevoelens in die ze zich daarbij voorstellen, en gedragen zich alsof dat ook echt zo is. Ze geloven dat ze spiritueel bevrijd zijn, terwijl ze in werkelijkheid slechts spirituele technieken gebruiken om hun ego te voeden of onprettige gevoelens te vermijden. Ze maken de danspasjes zonder echt van binnen te dansen. Net als spiritueel narcisme noemt psycholoog Scott Barry Kaufman dat een vorm van pseudotranscendentie.

Spirituele ontwikkeling zou je kunnen zien als een reis:
een lange reis met hobbels, hindernissen, hoogte- en dieptepunten, waarbij je soms offers moet brengen om verder te komen, bijvoorbeeld een deel van je bagage achterlaten of onbekend gebied betreden waarvoor je bang bent. Je kunt diepe ravijnen tegenkomen die je overwint om je reis te kunnen vervolgen.

Iemand die de spirituele bypass toepast, legt delen van de reis af, maar geeft zich – wanneer het er echt op aankomt – niet over aan wat er op zijn pad komt. Bij een diep ravijn kijkt hij naar de overkant en stelt zich voor dat hij er al is. Daardoor voelt hij al iets van de bevrijding die hij daar verwacht te ervaren. Maar hij is niet door het ravijn heen gegaan, heeft niet onderzocht wat hij daar zou tegenkomen. Hij heeft geen contact gemaakt met zijn eigen psychologische unfinished business.

Ongewenste gevoelens worden weg gerelativeerd. Ze zullen ‘vanzelf verdwijnen’, immers, zo stelt de leer: alles stroomt. Dat spirituele verlichting betekent dat niets je meer raakt (“lk heb die emoties niet meer”) is een groot misverstand. Werkelijke spirituele ontwikkeling leidt er juist toe dat je meer in contact staat met de wereld om je heen en dus ook meer geraakt wordt.

Een ander veel voorkomend kenmerk van de spirituele bypass is een gebrek aan persoonlijke verantwoordelijkheid. Als een ander boos is of kritiek heeft, ligt dat bij die ander. Ook waar het gaat om het doorbreken van ongezonde gewoonten biedt de bypass een vluchtroute: ‘het verandert vanzelf als de tijd er rijp voor is’- dus je hoeft niet af te kicken van alcohol, drugs, nicotine, te hard werken enzovoort.

Een gezond geestelijk leven behelst een geïntegreerde, evenwichtige ontwikkeling op allerlei niveaus; psychologisch, lichamelijk, cognitief, emotioneel en interpersoonlijk. Dat creëert openheid, nieuwsgierigheid, bewustzijn van eigen gedachten en gevoelens, ongeacht hoe plezierig ze zijn. Volgens onderzoekers treedt de spirituele bypass op wanneer iemand ‘probeert psychologische wonden alleen op spiritueel niveau te genezen en het belangrijke (vaak moeilijke, pijnlijke) werk op de andere niveaus vermijdt’.

De Tibetaanse geestelijke Chögyam Trungpa noemde deze vorm van zelfbedrog een enorm obstakel op weg naar verlichting. Hij noemde het ‘goedkoop’, een teken van minachting voor het menselijk intellect.

De illusie van verlichting belemmert werkelijke persoonlijke en spirituele groei, maar gelukkig hoeft dat niet permanent te zijn. De spirituele bypass kan een fase zijn in de spirituele ontwikkeling waaraan mensen weer ontsnappen zodra ze zich ervan bewust worden.

Door contact te maken met het verlangen onprettige gevoelens kwijt te zijn, en met de weerstand om je in het ravijn te storten – het avontuur met onbekende afloop – zonder zelfs maar te weten wáár de overkant is, ontdek je waar je echt bent.

Tekst: Roos Vonk. Bron: Psychologie Magazine

Spiritualiteit is geen toverformule

Een van de bekendere voorbeelden is om de hele dag bij alles ‘Het is wat het is’ te roepen, en dan getooid met een klein glimlachje te zwijgen.

Met deze specifieke bezwering kun je anderen maar vooral jezelf heel lang uit de wind houden. Het is een succesvolle mantra die het ego uitstekend kan gebruiken om alles te downplayen, te minimaliseren, en overal een vleugje wierook overheen te blazen, net zo lang tot er niks meer van overblijft.

Alleen is het een truc.

Ja, het klopt, uiteraard, het is wat het is. Tot je dienst. Maar dat maakt het nog geen toverformule om dat wat je niet zint of te ingewikkeld vindt op commando buiten de deur te houden. Want als álles is wat het is, dan geldt dat natuurlijk ook voor frustratie, jaloezie, of een van die andere typische, ‘lelijke’ menselijke trekjes die ons soms zo in de weg lijken te zitten.

Als je écht wilt weten hoe het leven in elkaar steekt, wie je bent en vooral wie niet, dan ga je niks uit de weg. In mijn ogen is spiritualiteit in essentie het toppunt van moed, want het gaat om het vinden van de waarheid, hoe dan ook. En dat zou veel en veel belangrijker moeten zijn dan het najagen van een comfortabel, pijnvrij leven.

Roos Vonk schrijft in Psychologie Magazine:

Met onze westerse behoefte aan beheersing en overwinning van al wat ons dwarszit, hebben we er een kunstje van gemaakt, een techniek om geluk te bereiken. Maar ‘zijn met wat er is’ betekent juist ook: zijn met de tegenslag, onrechtvaardigheid, afwijzing, onzekerheid en mislukking die óók bij het leven horen. ‘Verlichting’ zonder dat alles is een spirituele bypass, bochtjes afsnijden en de essentie doodleuk overslaan.

"Echt spiritueel inzicht is een bloei naar innerlijke stilte. Je begint je te verbinden met een diepere dimensie van zijn. Het is een andere intelligentie, een andere dimensie van liefde" - Adyashanti.

Bron: Psychologie-nu

Welkom

Welkom als je ook bereid bent niet in de stand van de ‘spirituele bypass’ te gaan.

Het is zo verleidelijk.. in een nieuwe theorie te stappen, verleidelijk om niet te hoeven voelen ‘wat is’.

Het kan fijn voelen omdat je je een nieuwe surrogaat identiteit aan kan meten. ‘Het staat in de sterren’ of ‘Dat is niet van mij’ (dat verdriet, die boosheid, die pijn). Of ‘Zij kreeg door dat …’ .. heerlijk om dan zelf niet te hoeven voelen, als een ander (vaak ook nog in een hulprol) zegt hoe het zit.

Brrrr… ik sla het graag direct plat. Want het enige wat ertoe doet is ‘Hoe voel jij je?!’ En ‘Wat doet het met jou als hij of zij dat zegt of doorkrijgt ‘.

Ook voor hulpverleners is het heel verleidelijk in de bypass te stappen. Laten we eerlijk zijn, als je cliënt jou daarmee ‘eert’, geeft dat een fijn gevoel.

In Rebalancing gaan we uit van heelheid.

Het betekent in dit geval dat we niet het ongemak of de onmacht aanspreken. En een ander willen helpen om te helen of zich beter te voelen. Nee, we gaan ervan uit dat ieder mens de potentie heeft zichzelf te dragen én al heel is.

Het maakt echt een wezenlijk verschil. En daarom gaan mensen meer ademen, meer zelfliefde ontwikkelen, meer bij zichzelf blijven omdat het heel fijn is met jezelf!!

Een herinnering aan een bypass-moment van mij:
Ik stond met een vriend en collega onder een prachtige volle maan. We keken ernaar en ik zei en vroeg iets waarvan ik zelf aanvankelijk onder de indruk was (ik weet niet meer precies wat het was, maar het klonk interessant ;) ). Hij keek me aan en zei enkel: “Kun je ook gewoon de schoonheid van de maan zien?”. Wauw die was raak! Ik zakte meteen meer in mijn lijf. We sloegen een arm om elkaar heen en ja, het werd stil, het was genoeg.

Stap uit de spirituele bypass, het is rijk te leven en te belichamen wie je werkelijk bent, wat je werkelijk voelt.

Het leven is geen probleem wat opgelost moet worden!

Het leven is een avontuur wat geleefd wil worden ♡.